“Vijf jaar geleden was ik ook boer,” vertelt akkerbouw-pionier Cornelis Mosselman. “Maar nu ben ik echt boerondernemend. Dit is heel anders en veel leuker. Ik gun dit eigenlijk iedere boer. We zijn hier echt op zoek naar hoe we in de toekomst de landbouw gaan vormgeven.” In 2018 gooide hij het roer rigoureus om en stapte over op biologische strokenteelt. “In vijf jaar tijd is mijn bodem enorm vooruitgegaan. Hij is veel sterker en veerkrachtiger geworden. Nog vijf jaar en je hebt echt een gezonde bodem waar echt iets gezonds groeit.”
“Ik schaam me er nu bijna voor, maar toen ik het bedrijf overnam, heb ik ook meegedaan aan de schaalvergroting. Ik dacht dat het moest.” Maar als hij twintig jaar vooruitkeek, zag Cornelis eigenlijk geen toekomst meer voor het gangbare bedrijf op Goeree-Overflakkee: stijgende kosten, stagnerende inkomsten en steeds minder bodemkwaliteit. “Het werd me steeds duidelijker dat we sluipenderwijs de bodem aan het uitputten zijn. Hoe meer ik leer, hoe meer ik het zelf als boer ook ga zien. Als je vanuit een andere hoek naar je bedrijf kijkt dan ga je inzien dat de gezondheid van de bodem en het bodemleven een essentiële schakels zijn in goed voedsel produceren. We zijn ver afgezakt, we weten waar we naar toe moeten, maar het staat bijna haaks op het gangbare systeem. Het vraagt om een grote transitie.”
Biologisch regeneratief boeren
“Toen dit besef voor mij steeds onontkoombaarder werd, ben ik teruggegaan naar het traditionele boeren en gaan nadenken hoe ik het zou willen hebben. Uiteindelijk heb ik het bedrijf verkleind en het vrijkomende geld in de transitie gestoken. Zo kon ik het op mijn manier gaan doen, zonder inspraak van de bank of andere partijen. Ik ben gestart met de omschakeling naar biologisch boeren. Inmiddels noem ik mezelf biologisch regeneratief. Regeneratief in de zin dat iets opbloeit, dat het verbetert. Opbloeien houdt voor mij ook in dat je een systeem krijgt dat veel weerbaarder is. En dat betekent minder gebruik van chemische middelen en meststoffen.”
Strokenteelt zorgt voor stabieler systeem
Cornelis combineert verschillende bestaande teeltmethoden, waaronder strokenteelt. “Het idee achter strokenteelt is dat je de verspreiding van ziekten en plagen vermindert en je tegelijkertijd door diversiteit te creëren een stabieler systeem krijgt. Het landschappelijke aspect is een heel mooi bijeffect, maar wij doen het vooral voor gezonde planten. Omdat hun nutriënten zo goed kunnen opnemen, worden ze heel smaakvol en lekker. Daarom vind ik het ook inspirerend om chefkoks te ontmoeten die met mijn producten willen koken. Als je een fijnproever bent dan word je hier wel blij van, je kan de gezondheid van de plant puur proeven in de gewassen.”
De bodem is als onze spijsvertering
Het adagium ‘gezonde buik, gezonde voeding’ van De Tuin van Holland onderschrijft Cornelis volledig: “Duurzaam en gezond voedsel is voor mij vooral dat de plant op een heel natuurlijke manier heeft kunnen groeien. In een bodemsysteem gebeurt eigenlijk hetzelfde als in onze spijsvertering. Dus een gezonde bodem levert ook gezonde producten op voor ons als mens. Als het bodemleven samen met de plant goed functioneert dan kan de plant de goede voedingsstoffen opnemen. Dat zorgt voor smaak en kwaliteit. Als wij goed eten dan voelen wij ons ook fit en gezond, voor een plant is dat niet anders. En dan hebben we het nog niet gehad over de inhoud van de voedingsstoffen: je kan wel kilo’s produceren met heel veel water, maar het gaat om de nutriënten die erin zitten.” Cornelis verwacht dat we binnen tien jaar kunnen meten wat de nutriëntenwaarde van een product is. En dan gaat biologisch regeneratief boeren echt lonen: “De inhoudsstoffen van hier zullen aanzienlijk hoger zijn dan van een gemiddelde grond.”
Extreme omstandigheden bevestigen de keus
In zijn omschakeljaren werd Cornelis meteen geconfronteerd met extreme omstandigheden – vier jaar droogte en een zeer nat jaar. Het liet hem tegelijkertijd ook het belang en de voordelen van deze teelt zien: “Als je op deze manier teelt, dan heb je aanzienlijk minder last van hoosbuien. En wanneer het droog is, zie je dat de gezonde bodem veel minder last heeft om vocht vast te houden. Je hoeft dan minder te beregenen. Zo zorg je ook dat de plantjes zich veel langer gezond en fijn blijven voelen. Ze kunnen rustig aan doorgroeien en juist die rust maakt dat de productie wel gehaald gaat worden én dat ze smaakvol en lekker zijn.”
Omschakeling naar meer diversiteit
Het bedrijf is nu een stuk diverser geworden. “De strokenteelt is een heel productief gedeelte waar je intensief mee bezig bent. Daarnaast heb ik 10 tiny houses en 2,5 hectare voedselbos. Over acht jaar heb ik dat misschien wel uitgebreid naar 7 hectare. Dat is een stukje dat je meer los laat en dat ook productief wordt. De akkervelden produceren heel veel eten voor vogels en andere organismen. De meerjarige begroeiing zoals struiken en het voedselbos bieden een plek om te broeden en te vermeerderen. Zo ontstaat een weerbaar systeem dat productief én respectvol naar de natuur is.”
Een ontdekkingstocht die nooit ophoudt
Inmiddels zit Cornelis in het laatste jaar van de transitie. “Hierna heb ik de basis van goed boerenlandbouwpraktijk op orde. Daarna ga ik verder met de finetuning: hoe kunnen we de groei van nog meer gezondere, smaakvollere gewassen stimuleren? Die zoektocht zal nooit ophouden, daar ben ik van overtuigd. De uitdaging is dat sommige gewassen een ideale omgeving bieden voor insecten die weer een plaag vormen voor een andere teelt. Ik zou wel een boek kunnen schrijven met dingen waar je tegenaan loopt en die ook eigenlijk niemand je kon vertellen. Toch vind ik dit niet zo erg. Je moet vooral blijven inzien dat de voordelen opwegen tegen de nadelen. Het is een enorme ontdekkingstocht. Vanuit een stukje passie en enthousiasme, maar ook zeker uit urgentie. Want op de oude voet doorgaan, dat kan niet meer.”
Systeemverandering vraagt inzet van iedereen
“Ieder jaar is weer een uitdaging, maar ik weet ook elk jaar weer beter hoe ik het moet aanpakken. En hoe langer ik er mee bezig ben, hoe meer ik er in geloof. Het vergt wel een lange adem en een langetermijninvestering. Dat is prima, als je maar wel voldoende ruimte krijgt. En het vraagt ook inzet van andere partijen. Ik wil mijn aandeel leveren, maar ik ben afhankelijk van allerlei partijen. Dus ik kan het niet alleen. Ik heb afnemers die een goede ‘echte’ prijs betalen, maar niet alle ontwikkelkosten zijn gedekt. Als iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt dan kunnen we doorgroeien naar echt iets moois.”
Meer perspectief dan ooit tevoren
“Ik begon met het negatieve toekomstbeeld dat mijn kinderen geen toekomst hadden. Maar als deze omschakeling lukt, dan hebben we meer perspectief dan ooit tevoren. Inmiddels durf ik echt wel te claimen dat we over tien jaar met de strokenteelt een hogere productie zullen hebben dan in het verleden – en ook nog eens met meer voedselzekerderheid dan bij een monocultuur. Dit systeem is sterker en weerbaarder, en qua productie gaan we er wel komen!”
Het lijstje van Cornelis:
- We hebben mensen nodig die willen investeren en geloven in biologisch regeneratief boeren.
- We hebben afnemers nodig die een eerlijke prijs betalen.
- We hebben mensen nodig die vertellen dat smaak en kwaliteit lang niet altijd hetzelfde is als wat we aan de buitenkant zien – dan kijk ik vooral naar chefkoks en de gastronomie.
- We hebben de overheid nodig, want als pionier kan je de zoektocht niet alleen voor eigen rekening nemen.
Meer informatie over het bedrijf van Cornelis Mosselman: vooruitboeren.com
