Hanno Pijl: “Advocaat van gezonde voeding, dat is mijn rol”

Advocaat van gezonde voeding, dat beschouwt Hanno Pijl als zijn rol binnen De Tuin van Holland. De endocrinoloog en hoogleraar diabetologie in het LUMC vraagt al ruim 15 jaar aandacht voor de impact van onze leefstijl op onze gezondheid. “Als arts kan ik mensen duidelijk maken hoe belangrijk voeding is voor de algemene gezondheid. Daarbij gaat het nadrukkelijk niet alleen om zorg, maar juist ook om preventie. De Tuin van Holland probeert het mensen makkelijker te maken om te kiezen voor gezonde voeding.”

“Al jaren melden zich mensen met diabetes in mijn spreekkamer die wel acht verschillende medicijnen nemen en met wie het dan nog niet goed gaat. We weten ook wel hoe dat komt, want juist diabetes is een schoolvoorbeeld van een ziekte die veroorzaakt wordt door onze manier van leven. Als je dan ook nog een genetische aanleg hebt om diabetes te krijgen, dan heeft je leefstijl enorme invloed op je gezondheid. En daar doen we bar weinig mee in de zorg – in Nederland niet, en ook in de meeste andere landen niet.”

Zeven risicofactoren in je leefstijl

“Er zijn zeven factoren in onze manier van leven die de kans op ziekte sterk vergroten. Ongezonde voeding is daar de eerste en allerbelangrijkste van. Daarnaast bewegen we te weinig, we hebben continu stress, en daarvan weten we nu ook dat het ons uiteindelijk ziek maakt. We roken, we gebruiken alcohol, we slapen te kort en door de stress ook vaak slecht, en tenslotte leven we tussen talloze giftige stoffen – we ademen ze in, krijgen ze via onze huid binnen of we eten ze ongemerkt op. Al deze factoren maken ons veel vaker ziek dan nodig. In de zorg voor mijn patiënten probeer ik die leefstijlfactoren zoveel mogelijk te integreren.”

"We bestaan echt uit wat er eten"

Voeding is de belangrijkste leefstijlfactor en Hanno pleit nadrukkelijk voor zoveel mogelijk natuurlijk voedsel. “We bestaan echt uit wat we eten en uit niks anders. Het grootste probleem is dat meer dan de helft van wat we binnen krijgen afkomstig is uit de industrie. Soms moet je het nog een beetje bewerken in de keuken, maar je koopt het grotendeels kant en klaar. De industrie gebruikt in hun productieproces echter allerlei stoffen waarvan we tegenwoordig steeds beter weten dat ze niet gezond voor ons zijn.”

Contact met ons voedsel herstellen

Hanno adviseert dan ook nadrukkelijk om te kiezen voor voedsel dat direct van de aarde komt. “Plantaardig voedsel moet de basis van ons voedsel zijn. En of je daarnaast nu kiest voor (een beetje) vlees of vis, noten of planten – dat zijn gezonde producten. De aarde heeft het bedoeld als eten en daar is ons systeem evolutionair op ingesteld. Veel mensen zijn het contact met hun voeding volledig verloren. Als je sommige kinderen een paprika laat zien, weten ze niet wat het is. Kiezen voor lokaal voedsel is daarmee niet alleen beter voor de planeet, het laat mensen ook weer zien waar hun eten vandaan komt.”

Samen betere keuzes mogelijk maken

Heel veel voedselkeuzes maken we onbewust en die worden in hoge mate beïnvloed door wat om ons heen wordt aangeboden. Een voedselsysteem dat gebaseerd is op gezond, lokaal vers voedsel gaat gezonde keuzes dus ook makkelijker maken. Hanno Pijl: “Die maatschappelijke context is enorm belangrijk om überhaupt effectieve interventies te kunnen doen op individuele keuzes. Als er meer gezonde voeding wordt aangeboden, dan weten we uit heel veel onderzoeken dat mensen ook gezonder gaan eten. Dat vind ik ook het mooie van De Tuin van Holland. Ik beschouw het eigenlijk als een sociaal maatschappelijk initiatief, dat die keuze wil vergemakkelijken.”

Krachten bundelen

In De Tuin van Holland trekken makers, chefs en artsen bijna als collega’s samen op. Een eerste uitkomst van die samenwerking zijn de criteria die chefs in de keuken kunnen gebruiken. Die maken het ze makkelijker om gezonde keuzes te maken voor hun gasten. In bredere zin is de rol van koks en de culinaire sector van groot belang om te laten zien dat gezond en lekker eten niet altijd duur(der) hoeft te zijn. Zij moeten gezond eten laagdrempelig maken. Want wie veel stress en weinig geld heeft, grijpt nu eenmaal veel sneller naar ongezonde voeding. En koken, dat lukt niet iedereen.

Hanno Pijl
Samen met Bas Cloo van Dutch Cuisine ontwikkelde Hanno Pijl menu-criteria voor De Tuin van Holland-gerechten. Lees meer op de pagina 'In de keuken'.

Gezond blijven wordt steeds belangrijker

Mensen die al gezondheidsklachten hebben, hebben vaak nog extra informatie nodig. “Welke voeding gezond is voor iemand met diabetes, of voor iemand die een hartinfarct heeft gehad of een ontsteking in de darmen heeft – dat is kennis die we vanuit de gezondheidszorg kunnen toevoegen. En met de structurele overbelasting van de zorg wordt het de komende jaren voor iedereen steeds belangrijker om te voorkomen dat je ziek wordt. Hopelijk is De Tuin van Holland in 2035 een lokaal, goed geïntegreerd voedselsysteem waarmee misschien wel meer dan de helft van het eten lokaal geproduceerd is.”

Weerstand en obstakels te overwinnen

De voedseltransitie, of misschien kunnen we het gerust een voedselrevolutie noemen, heeft nog wel wat voeten in de aarde. Hanno ziet dat er nog de nodige obstakels te overwinnen zijn. “Een daarvan is de machtige industrie die ontstaan is rondom onze voedselvoorziening. Een overstap naar meer natuurlijke voeding gaat de industrie geld en banen kosten. Daarnaast is de betaalbaarheid van ons voedsel een belangrijk punt. Mensen zijn steeds minder geld gaan uitgeven aan hun eten, en de boeren krijgen echt niet meer fatsoenlijk betaald voor wat ze leveren. We moeten gezonde voeding op waarde schatten en naar waarde betalen. Dit zijn niet te onderschatte sociale, economische en maatschappelijke krachten. Zo’n transitie zal flink veel weerstand oproepen, en het is daarom een illusie om te denken dat het snel kan.”

Systeemverandering vraagt inzet van iedereen

Al met al vereist de transitie naar een gezonder en duurzamer voedselsysteem een systeemverandering – een verandering waar een bijdrage van verschillende partijen voor nodig is. Hanno ziet dan ook parallellen met de klimaat- en milieuproblematiek. “Wat we voor onze gezondheid moeten doen, is ook goed voor de gezondheid van onze planeet. Een gezondere bodem leidt tot een gezonder bord. Dus ik pleit er wel eens voor om die krachten te bundelen en er één grote maatschappelijke beweging van te maken. Dit kun je niet enkel aan de overheid of aan individuele burgers overlaten. We moeten het echt met z’n allen doen.”

Het lijstje van Hanno:

  • We hebben burgers nodig die bereid zijn om meer geld uit te geven voor hun voeding en die bewust zijn van hun eigen gezondheid en wat ze daarvoor moeten doen.
  • We hebben de boeren nodig om het goede voedsel te produceren.
  • We hebben de overheid nodig om regels te stellen.
  • We hebben gezondheidsexperts nodig voor voorlichting over gezonde voeding uit te leggen.
  • We hebben de culinaire sector nodig om laagdrempelig inspiratie te bieden voor betaalbare gezonde voeding.
  • We hebben de voedingsindustrie nodig om de productsamenstelling aan te passen en wat stappen terug te doen als het gaat om de verkoop van bewerkte voeding.